Sivil Değerlerin ve Kurumların Müslüman Toplumlardaki Rolü
11. Uluslararası İslam ve Özgürlük
Konferansı
Sivil Değerlerin ve Kurumların
Müslüman Toplumlardaki Rolü
İstanbul, 18 -19 Ekim 2024
KASAM, Karadeniz Stratejik Araştırmalar Merkezi
İbrahim Cevahir Sosyal Tesisleri
Katar Cad. İbrahim Cevahir Sok. No. 6, Sarıyer
İngilizce Türkçe eşzamanlı çeviri yapılacaktır.
İslam ve Özgürlük Ağı (ILN www.islamandlibertynetwork.org) muhtelif ülkelerin çeşitli şehirlerinde gerçekleştirilen uluslararası konferansının bu yılki programını LDT ve KASAM (Karadeniz Stratejik Araştırmalar Merkezi, KASAM, (www.kasam.org) ile işbirliğinde Türkiye’de düzenleyecektir. “Müslüman Toplumlarda Sivil Değerlerin ve Kurumların Rolü” konulu uluslararası akademik konferans 18 – 19 Ekim 2024 tarihlerinde İstanbul’da yapılacaktır.
İki gün boyunca ondan fazla Müslüman ülkeden gelen akademisyen İslam’ın demokrasi, fikir hürriyeti, piyasa ekonomisi ve sivil toplum gibi kavramlarla ilişkisini; tarihî ve günümüz tecrübelerini farklı boyutlarıyla inceleyen tebliğler sunacaktır. Yirmiye yakın sunuşta konuşmacılar İslam’da hukuk devleti geleneğini, ticaretin yerini, Müslüman ülkelerdeki demokratik tecrübeleri ve iktisadi gelişmeleri değerlendirecektir.
Takdim
Islam ve Özgürlük Ağı (The Islam and Liberty Network (L) Foundation, ILNF) Vakfı evrensel özgürlük değerlerinin İslam ile uyumluluğunu akademik araştırmaları ve açık müzakereleri ile ifade eden araştırmacı, akademisyen ve kamusal entellektüellerle irtibat halinde bir kuruluştur. 2011’de kurulan ve uluslararası bir kurul tarafından idare edilen ILNF Malezya’da kayıtlı bağımsız, sivil bir vakıftır. Vakfın misyonu bilhassa çoğunluğu Müslüman ülkelerde ancak onunla sınırlı olmamak üzere barış ve refahın temini için dinî, siyasî ve iktisadî özgürlüklerin anlaşılmasını teşvik etmektir.
Faaliyetlerinin çoğunluğu Müslüman olan ülkelere yoğunlaşmakla beraber özellikle İslam’ın ve Müslüman birey ve toplulukların “özgür bir toplum” için tehdit olarak görülüp eleştirildiği; bireysel ve sivil özgürlüklerinin ihlâl edildiği toplumlara da yönelik fikrî çalışmalarla da ilgilenmektedir.
Uluslararası İslam ve Özgürlük Konferansı bütün dünyadan akademisyen ve araştırmacılara ilgili konularda orijinal çalışmalarını sunma imkânı veren ana faaliyetidir. 11. Uluslararası Konferans münhasıran çoğunluğu Müslüman olan ülkelerde ve ilişkili olarak daha genelde sivil değerlerin ve kurumların daha müreffeh ve barış içinde bir toplumun ortaya çıkışındaki rolünü değerlendiren fikrî ve akademik çalışmaları beklemektedir.
Konferans Konusu Çerçevesinde Temel Tezler
Devletçilik merkezî otoritenin toplumun iktisadî, siyasî ve sosyal alanlardaki standartlarını, normlarını, kurumlarını ve kurallarını kapsayıcı kollektivist tanımlarla belirlediği bir fikir demetidir. Buna karşılık sivil toplum pazarlar, siyasî birlikler, camiler, sendikalar, komşu dernekleri gibi bireyler arası gönüllü birliklerin olduğu, kendi faaliyetlerini geniş bir alanda serbestçe belirleyebildiği ve temel normların oluşmasına ve politikaların belirlenmesine katkıda bulunduğu bir model olarak ele alınabilir. Merkezî ekonomik planlama devletçiliğin bir örneğiyken serbest piyasalar gönüllü birlikleri temsil eder. Diktatörlük devletçiliği temsil ederken, demokrasi sivil toplumla ilişkilidir. Hiyerarşik bir dinî teşkilâtın kamusal güç vasıtasıyla kapsayıcı tek bir tatbikatı mecbur kılması devletçiliğin bir örneğiyken vatandaşların dinî hürriyetlerinin teminat altına alınması en temel sivil özgürlüklerdendir.
İlliberalizm ve popülizm Batılı toplumlar nezdinde tehdit olarak görülürken, pek çok Müslüman ülke oligarşik yapıların veya yerleşik bürokratik kurumların tahakkümü altındadır ve seçilmişlerin meşruiyetini; ifade ve teşebbüs hürriyetinin bulunduğu, çoğulcu liberal demokratik süreçleri koruyamamaktadır. Çoğunluğu Müslüman ülkelerin önemli bir kısmında liberal demokrasilere en büyük tehdit; rekabetçi, demokratik, sivil kurumlara en büyük direnç yerleşik sivil ve askerî bürokrasilerden kaynaklanmaktadır.
7. Yüzyılda doğuşundan itibaren İslam, ticaret serbestisini, açık pazarları ve hukukun üstünlüğünü/hukukla sınırlandırılmış yönetimi teşvik etmiştir. Hz. Muhammet (SAV) mescidin ardından pazar yerini kurmuştur. Daha sonra nesiller boyunca Müslümanlar küresel ticareti büyütmüş ve iş yapma imkânlarını genişleten yeni araçlar geliştirmiştir. Bu araçların pek çoğu farklı formlarda bugün de geçerliliğini korumaktadır. Erken İslâm dönemi aynı zamanda vakıf gibi gönüllü hayır kurumlarının ortaya çıktığı ve İslam medeniyetinde sosyo-ekonomik gelişmelerde merkezî rol oynadığı bir tarihe tekabül etmektedir.
Programa katılım için kayıt gerekmemektedir ve herkese açıktır.
Program
18 Ekim, Cuma
09.00 – 09.30 Kayıt
09.30 – 10.00 Açış Konuşmaları:
Dr. Ali Salman, CEO, Genel Müdür, Islam ve Özgürlük Ağı Vakfı
Özlem Çağlar Yılmaz, Yönetim Kurulu Başkanı, İslam ve Özgürlük Ağı Vakfı –
Yönetim Kurulu Üyesi, Liberal Düşünce Topluluğu
Yusuf Cevahir, Yönetim Kurulu Başkanı, KASAM
10.00 – 11.00 I. Oturum: Açış Paneli
Oturum Başkanı: Özlem Çağlar Yılmaz
Prof. Dr. Atilla Yayla, İstanbul Medipol Üniversitesi, İslam ve Özgürlük Ağı Danışma Kurulu Üyesi: Müslüman Dünyada ve Ötesinde Liberalizmin Karşı Karşıya Kaldığı Teorik ve Pratik İmkânlar ve Zorluklar
Prof. Syed Kamall, Birleşik Krallık Lortlar Kamarası Üyesi, İslam ve Özgürlük Ağı Vakfı Danışma Kurulu Başkanı:
Müslüman Toplumlarda Hoşgörü, Çoğulculuk ve Ticaret Geleneği; Müslümanların Karşılaştığı Durumlar
11.00 – 11.15 Çay – Kahve Arası
11.15 – 12.45 II. Oturum:
İslam ve Liberal Demokrasi
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Bican Şahin,
Hacettepe Üniversitesi, Özgürlük Araştırmaları Derneği Yönetim Kurulu Üyesi
Konuşmacılar:
Müslümanların Liberal Demokrasiyi Tercihi Esasen Vacip midir?
Prof. Dr. Murat Çizakça, Avrupa Akademisi ve Avrupa Bilim Vakfı, Türkiye
Sivil İslam, Sivil Toplum ve Demokrasi: İslam Demokrasinin Konsolidasyonuna Nasıl Katkıda Bulunabilir?
Dr. Abbas Mehregan, Tahran Üniversitesi, Iran
12.45 – 13.30 Cuma Namazı Arası
13.30 – 14.30 Öğle Yemeği Arası
14.30 – 16.00 III. Oturum:
İslam ve Piyasa Ekonomisi
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Mustafa Acar, Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi
Konuşmacılar:
Türkiye’de Ekonomi ve Finansın Görünümü
Prof. Dr. Metin Toprak, Sabahattin Zaim Üniversitesi, Merkez Bankası Denetleme Komitesi Üyesi
İslam ve Piyasa Ekonomisi,
Dr. Ali Salman, İktisatçı,
Kurucu Direktör, Piyasa Ekonomisi Politikaları Araştırma Merkezi, Pakistan
İslam’da Pazar, Ticari İlişkiler ve Faiz Tartışmaları
Prof. Dr. Ahmet Uzun, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, İİBF
16.00 – 16.15 Çay – Kahve Arası
16.15 – 17.30 IV. Oturum:
Fikir Hürriyeti, Sivil Toplum ve İslamî Gelenekler
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Alim Yılmaz, İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Liberal Düşünce Dergisi Editörü
Konuşmacılar:
Fıkıh Usulünde Özgür Düşüncenin Unutulan İlkeleri: Medine’nin Atina ile Buluştuğu Yer, Dr. Mohamed Badredine Tachouche, Anglo-American Üniversitesi, Prag, Çek Cumhuriyeti
Sivil Toplumu Sınırlayan Fundamentalist İslamî Söylemler,
Narimane Chaoulia, Abdelhamid Ibn Badis Mostaganem Üniversitesi, Cezayir
Sivil Toplum içinde Tasavvufî Yapıları Güçlendirmek: Güçlü Sivil Sermaye, Zayıf Vakıf Hukuku: Aleviyye Tarikatı Örneği
Dr. Mustafa Radji, Mostaganem Üniversitesi, Cezayir
17.30 Birinci Günün Sonu
II. Gün
19 Ekim, Cumartesi
10.00 – 10.30 2. Gün Açış Konuşması
Takdim: Raşit Sarıkaya, Avukat, LDT Yönetim Kurulu Üyesi
Konuşmacı: Prof. Dr. Mustafa Şentop, Türkiye Büyük Millet Meclisi 29. Başkanı
“Özgürlükler Bakımından Hukuk Devlet İlişkisi:
Batı Hukuku ve İslam Hukuku Karşılaştırması”
10.30 – 12.00 V. Oturum
Sınırlı Devlet, Hukukun Üstünlüğü, Anayasacılık ve İslam
Oturum Başkanı: Doç. Dr. Faik Tanrıkulu, İstanbul Medipol Üniversitesi; KASAM Yönetim Kurulu Üyesi
Konuşmacılar:
Anayasacılık: Müslüman Toplumların Demokrasi Arayışında İhmal Ettiği Bağlantı,
Doç. Dr. Saeed Khan, Wayne State University, ABD
Teokrasi ve Demokrasi Arasında: Günümüz Şii İçtihadında Siyasî Otorite,
Dr. Mohsen Abbaszadeh Marzbali, Mazandaran Üniversitesi, İran
Çoğunluğu Müslüman Ülkelerin Anayasalarında İlahî Hakimiyet ile Halkın Egemenliğinin Uyumu Sorunu,
Dr. Saeed Ahmed Rid, Quaid-i-Azam Üniversitesi, Pakistan
12.00 – 12.30 Çay – Kahve Arası
12.30 – 13.30 VI. Oturum:
Müslüman Çoğunluklu Ülkelerde Demokratik Tecrübeler
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Zekeriya Kurşun, Fatih Sultan Mehmet Vakfı Üniversitesi
Konuşmacılar:
Ortadoğu’da Demokratikleşmenin Dahilî ve Haricî Süreçlerinin Geleceği
Prof. Kamal Ben Younes, Tunus Üniversitesi
Müslüman Demokrasinin Dinamikleri ve Zorlukları,
Dr. Hafijur Rahman, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
13.30 – 14.30 Öğle Yemeği Arası
14.30 – 15.30 VII. Oturum: Müslüman Olmak, Fert ve Toplum
Oturum Başkanı: Manizha Ramizy, Afgan Ekonomik ve Hukukî Araştırmalar Kurumu
Konuşmacılar: Günümüz Dünyasında Müslümanlık ve Ayrımcılık Tartışmaları,
Prof. Dr. Bekir Berat Özipek, İstanbul Medipol Üniversitesi
Malezya’da İslamileşme: Ortalama bir İslam mı Yoksa Çoğunluğun İslamı mı?
Dr. Zatul Himmah Adnan, Putra Malezya Üniversitesi, Ahmad Fauzi Abdul Hamid, Sains Malezya Üniversitesi
15.30 – 16.00 Çay Kahve Arası
16.00 – 17.15 VIII. Oturum:
Çoğunluğu Müslüman Ülkelerde Özgürlük ve Kalkınmanın Ölçümü
Oturum Başkanı: Dr. Büşra Sönmez, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
Konuşmacılar:
İslam ve Özgürlük Endeksi 2024,
Dr. Edo Ömerçevic, Uluslararası Sarayevo Üniversitesi, Bosna Hersek
İslam ve İktisadî Gelişme: İslamî Kalkınma Endeksi Ne Diyor?
Doç. Dr. Özgur Kanbir, Giresun Üniversitesi
Çoğunluğu Müslüman Ülkelerde Yönetişim ve Özgürlüklerin İnsanî Gelişme Üzerindeki Kurumsal Etkilerinin Değerlendirilmesi, Dr. Jani Kinnunen, Åbo Akademi, Finlandiya
17.15 – 17. 30 Program Kapanışı
